مقاله درباره آرتمیا

مقاله درباره آرتمیا

مقـــدمـــه

دریاچه ارومیه با وسعتی معادل شش هزار كیلومتر مربع بیستمین دریاچه بزرگ جهان و پرآب ترین و بزرگترین دریاچه داخلی ایران است . از اسامی دیگر این دریاچه : ریما ، چیچست ، زپاتا ، كبودان و شور قابل ذكر است . نزدیك به سی رودخانه به دریاچه ارومیه می ریزند . عمق متوسط آب حدود 6 متر می باشد . مهمترین نكته در مورد این دریاچه شوری آب و غلظت آن به علت وجود املاح زیاد (280-350 گرم در لیتر) است . بطوریكه از نقطه نظر شوری پس از بحرالمیت شورترین دریاچه جهان محسوب می شود .

در بررسیهای كه قبلاً انجام گرفته دو نمونه باكتری به نامهای Clostridium perfringens و
 Streptococcus faecalis ، سخت پوست كوچكی به نام Artemia salina و یك جلبك ماكروسكوپی به نام
 Enteromorpha intestinalis گزارش شده است . ( صابری 58-1357)

همچنین یك نمونه جلبك میكروسكوپی به نام Dunaliella viridis از حوضچه‌های استخراج نمك اطراف دریاچه جدا شده است (صدر افشار و ابراهیم زاده ، 1372) .

در بررسیهای اخیر كه توسط تیم جلبك شناسی گروه زیست شناسی دانشگاه شهید بهشتی انجام گرفت برای اولین بار دوازده نمونه جلبك متعلق به سه رده Cyanophyta  ، Chlorophyta و Bacillariophyta از دریاچه اورمیه استخراج و شناسایی گردید ولی جلبك ماكروسكوپی فوق‌الذكر
(Enteromorpha intestinalis) در این بررسیها مشاهده نشد .

تصویر شماره 2 - نمونه‌ جلبكهای موجود در دریاچه اورمیه

بررســی عمــومی آرتمیــا

آرتمیا یكی از انواع مهم و نسبتاً گسترده سخت پوستان است كه آبهای نسبتاً شور تا آبهای خیلی شور كه میزان املاح آنها ممكن است تا چند برابر آب دریا باشد زندگی می‌كند . اندازه آن در ماده‌ها 15 و در نرها حدوداً 12 میلی متر است وجود آرتمیا در یك زیستگاه به دو عامل بستگی دارد :
 1- اولاً میزان املاح كه بایستی به اندازه كافی بالا باشد (عمدتاً بیش از 100 gr/lit) تا موجودات شكارچی مزاحم نتوانند در آن زندگی كنند .

2- درجه حرارات مناسب برای رشد و نمو آرتمیا مناسب باشد اولین گزارش مكتوب در مورد آرتمیا  در سال 1755 میلادی توسط اسكلوسر Schlosser میلادی به ثبت رسیده است ولی آرتمیا در نمونه‌های آبی از آبگیرهای شور در نزدیكی دریاچه لیمنگتون Lymington انگلستان یافته بود .

ارزش غذائی و كاربردهای آرتمیا در تغذیه آبزیان در سال 1933 میلادی در آمریكا روشن شده و بدین ترتیب از سال 1339 كاربرد آن در آبزی پروری رایج گشت .

آرتمیــــا

گونه آرتمیای موجود در دریاچه ارومیه كه بنام آرتمیا اورمیانا Artemia urmiana به ثبت رسیده از خانواده سخت پوستان بوده كه فون اصلی دریاچه را تشكیل میدهد و با فیلتر نمودن آب محیطی مواد غذائی مورد نیاز خود را از انواع فیتوپلانكتونها و زئوپلانكتونها و باكتریهای موجود در محیط خود تأمین میكند . بطور متوسط 50% وزن خشك آرتمیای بالغ را پروتئین تشكیل میدهد و بیشترین ارزش غذائی آرتمیا در مرحله ناپلئوس (مرحله اول زندگی آرتمیا) میباشد كه هر گرم وزن خشك آن حدود 10 میلی گرم از اسیدهای چرب را داراست و به همین دلیل منبع غذائی ارزشمندی است برای انواع لارو ماهی و میگو و دیگر آبزیان و همینطور پرندگانی كه به این دریاچه مهاجرت مینمایند امروزه در سطح جهانی از آرتمیا به سه صورت ذیل استفاده میشود .

1- كیست دكپسوله آرتمیا       جهت تغذیه انواع لاروماهی و میگو

2-ناپلئـــــوس آرتمیــــا       جهت تغذیه در مراحل لاروی ماهی و میگو

1-    بـــالـــغ آرتمیــــــا      جهت تغذیه ماهیان خاویاری و ماهیان سردآبی

آرتمیا سخت پوست نسبتاً كوچكی است كه درازای ماده‌ها mm15 و نرها mm 12 است و در گونه‌ بومی دریاچه ارومیه ممكن است تا

mm 20 هم برسد . از نظر مرفولوژی آرتمیای ماده دارای یك تخمدان (OVISAC) بوده كه كیست‌ها در آنجا تجمع میابند و آرتمیای

بالغ نر در ناحیه سردارای یك جفت چنگگ (CLASPER) بوده كه توسط این چنگگ‌ها آرتمیای ماده را میگیرد و عمل جفت‌گیری

 را انجام میدهند . آرتمیای بالغ دارای دو چشم قرنیه و 11 جفت پای شناست كه آبششها در روی آن قرار دارند .

پراكنش جغرافیــایی آرتمیــا

بعلت وجود آبهای شور در سراسر دنیا و همچنین توانایی پراكنش طبیعی و جغرافیایی گونه‌های آرتمیا بطرق مختلف از قبیل جابجایی كیست‌ها توسط عواملی نظیر باد و پرندگان آبی مهاجر این موجود دارای انتشار وسیعی در كره زمین می باشد .

تاكنون وجود آرتمیا از تقریباً 500 منطقه جغرافیایی پنج قاره كره زمین گزارش و به ثبت رسیده است . ولی هنوز هم لیست پراكندگی جغرافیایی آرتمیا یك لیست موقت می باشد و با كشف زیستگاههای جدید آرتمیا خصوصاً در آسیای مركزی و چین هنوزهم برتعداد سویه های جغرافیایی آن افزوده می گردد.