پایان نامه بررسی نقش سیستم گمرک الکترونیک بر توسعه صادرات

چکیده

گمرک به عنوان دروازه تجاری، از دیرباز نقش بسزایی در تجارت خارجی و به تبع آن، اقتصاد کشورها داشته است. بنابراین با توجه به مبحث کلیدی مزیت نسبی گسترش روزافزون تجارت، ایجاد زمینه های مناسب جهت گسترش تجارت جهانی، امری اجتناب ناپذیر است و این خود مستلزم وجود گمرکاتی مناسب با این حجم عظیم مبادلات کالا می باشد. اهمیت نقش گمرک تا حدی است که میزان سرعت و کارآیی آن به عنوان معیاری برای ارزیابی فعالیت های تجارت خارجی هر کشور و یا حتی اقتصاد کلان آن کشور در نظر گرفته می شود به همین دلیل اتوماسیون گمرکی جزء حیاتی هر گونه برنامه تسهیل تجارت می باشد.گمرک الکترونیکی در حقیقت از طریق کوتاه تر کردن مدت زمان لازم برای صادرات و واردات و کم کردن تعداد اسناد و هزینه های صادرات و واردات، سبب بهبود وضعیت تسهیل تجاری خواهد شد.

کلیدواژه:

گمرک، تجارت خارجی، گمرک الکترونیک، تسهیل تجاری، صادرات

مقدمه

رشد فعالیت های تجاری و توسعه بازار در مقایسه با فعالیت های تولیدی در دهه های اخیر سبب شده تا در شرکت ها و مؤسسات بزرگ اقتصادی در دنیا دست به سرمایه گذاری های هنگفتی در زمینه خدمات تجاری بزنند و برای کسب منافع و جلب مشتری بیشتر از بهترین و مدرن ترین امکانات استفاده کنند. در بحث تجارت که از پایه های مهم رشد اقتصادی هر کشور محسوب می شود، تجهیز و توسعه زیرساخت ها نظیر گذرگاه های مرزی، فرودگاه ها، بنادر، اسکله ها و گمرک ها از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و به همین دلیل کشورهای مختلف جهان به خصوص آن هایی که دارای مرزهای آبی گسترده هستند توجه ویژه ای به تقویت و توسعه اماکن یاد شده معطوف داشته اند.

جایگاه گمرک الکترونیکی در تسهیل تجاری

تسهیل تجاری از موضوعات نسبتاً جدید است که در کنفرانس سنگاپور در سال 1996 به برنامه کاری سازمان جهانی تجارت اضافه شده است. هرچند به علت وسعت دامنه مقررات و رویه های تجاری در کشورهای مختلف و دیدگاه های متفاوت در کشورهای در حال توسعه و پیشرفته در ارتباط با موضوعاتی که باید در تعریف واژه تسهیل تجاری گنجانده شود، ارائه تعریف دقیق و جامع از تسهیل تجاری امکان پذیر نیست، اما به طور کلی با توجه به متن بیانیه سازمان تجارت جهانی تسهیل تجاری شامل مواردی چون ساده سازی، هماهنگ سازی، اتوماسیون رویه های کاری و انجام تسهیل در تمام تدابیر تنظیماتی و مقرراتی است که بر جریان صادرات و واردات و همچنین ترانزیت کالا تأثیر گذارند. تسهیل تجاری را می توان عقلانی و منطقی کردن رویه ها و الزامات اسنادی برای تجارت بین المللی دانست و درنهایت هماهنگ سازی استانداردها و انطباق با نرم های بین المللی که منافع بسیاری را برای افراد ذینفع به دنبال خواهد داشت.

افزایش قدرت رقابت در عرصه تجاری مستلزم برنامه ریزی دقیق و مستمر به منظور ایجاد تسهیل در تجارت است. در این میان برنامه های نظیر بازنگری قوانین تجاری، ایجاد مشوق های صادراتی، ساده سازی فرآیندهای تجاری، کاهش بوروکراسی اداری، تکمیل فرآیندهای تجاری و الحاق به پیمآن ها و کنوانسیون های منطقه ای وبین المللی حائز اهمیت اند. درکنار این ابزارها، بهره گیری از تکنولوژی های به روز دنیا برای تبادل اسناد به صورت الکترونیکی و حذف کاغذبازی های تجاری نقش مهمی در تسهیل تجاری ایفا می کند. کاربردهای تجارت و کسب و کار الکترونیکی در عرصه تجاری به بروز تحولی عظیم در راستای ایجاد تجارت بدون کاغذ و در قالب سیستم هایی چون پنجره واحد الکترونیکی، سامانه جامع بندری و گمرک الکترونیکی منجر شده است.

مزایای گمرک الکترونیکی

گمرک الکترونیکی با یکپارچه کردن جزایر پراکنده اطلاعاتی که از مفاهیم برنامه ریزی منابع انسانی سرچشمه می گیرد و استفاده از محیط های عاری از اسناد کاغذی باعث کاهش زمان ارائه و پردازش اطلاعات می شود. همچنین به حداقل رساندن استفاده از محیط های کاغذی سبب کاهش خطاها در انجام فرایندها می گردد. از طرف د یگر دریافت و پردازش اتوماتیک اسناد ومدارک توسط گمرک و مناطق آزاد تجاری سبب سریع تر شدن زمان ترخیص کالا می گردد، معمولاً گمرک می تواند در ۳۰ دقیقه اسنادرا کنترل و تأیید کند. گمرک الکترونیکی با حذف کردن فرایندهایی که ارزش افزوده ندارند باعث کاهش هزینه های مربوطه می شود. از طرفی مبادله اطلاعات از طریق اینترنت نیز باعث کاهش هزینه های عملیاتی می شود.

...

فهرست مطالب

چکیده 1

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1 مقدمه. 4

1-2 بیان مسئله. 6

1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق.. 8

1-4 فرضیه های تحقیق.. 9

1-5 اهداف تحقیق.. 9

1-6 سوألات تحقیق.. 9

1-7 نوع تحقیق.. 10

1-8 قلمرو تحقیق.. 10

1-9 استفاده کنندگان از تحقیق.. 10

1-10 تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق.. 11

1-11 چارچوب نظری تحقیق.. 12

1-12 مدل مفهومی تحقیق.. 14

فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق

بخش اول: گمرک

2-1-1 مقدمه. 17

2-1-2 تعریف گمرک.. 19

2-1-3 آرم گمرک جمهوری اسلامی ایران. 20

2-1-4 بیانیه چشم انداز سازمان جهانی گمرک.. 20

2-1-5 بیانیه مأموریت سازمان جهانی گمرک.. 20

2-1-6 پیشینه گمرک در ایران. 21

2-1-7 ساختار تشکیلاتی گمرک.. 24

2-1-8 نقش و جایگاه گمرک.. 26

2-1-9 وظایف گمرک ایران. 29

2-1-10 گمرک و ارتباطات منطقه ای و جهانی.. 30

2-1-10-1 آشنایی با سازمان جهانی گمرک 30

2-1-10-2 استانداردهای بین المللی گمرکی.. 33

2-1-10-3 مزایای اجرای استانداردهای بین المللی گمرکی: 36

2-1-10-4 کنوانسیون های بین المللی در زمینه گمرک.. 36

2-1-11 مشکلات و محدودیت های گمرکات سنتی در فرآیند صادرات کالا و خدمات... 38

2-1-12 عملکرد آماری.. 42

بخش دوم: گمرک الکترونیک

2-2-1 مقدمه. 46

2-2-2 تجارت الکترونیکی.. 47

2-2-2-1 مرکز تسهیل تجارت و تجارت الکترونیک سازمان ملل متحد: 47

2-2-3 مدل های انتقال داده ها در گمرک الکترونیکی.. 49

2-2-4 آشنایی با فرآیند گمرک الکترونیکی در کشورهای فیلیپین، چین، مالزی و سنگاپور. 52

2-2-4-1 گمرک الکترونیکی در کشور فیلیپین.. 52

2-2-4-2 گمرک الکترونیکی در کشور چین.. 52

2-2-4-3 گمرک الکترونیکی در کشور مالزی.. 53

2-2-4-4 گمرک الکترونیکی در کشور سنگاپور. 54

2-2-5 جایگاه گمرک الکترونیکی در تسهیل تجاری.. 54

2-2-5-1 ارکان اصلی تسهیل تجاری.. 58

2-2-5-2 موارد قانون امور گمرکی مرتبط با تسهیل تجاری.. 59

2-2-6 تعریف آسیکودا 60

2-2-6-1ویژگی های آسیکودا 61

2-2-6-2 ساختار و مکانیزم اجرای گمرک الکترونیک... 62

2-2-6-3 آسیکودا در ایران. 65

2-2-7 مزایای گمرک الکترونیکی.. 67

2-2-7-1 مزایای گمرک الکترونیکی برای دولت، گمرک و مناطق تجاری آزاد. 67

2-2-7-2 مزایای گمرک الکترونیکی برای شرکت های صادراتی.. 67

2-2-7-3 مزایای گمرک الکترونیکی در زنجیره تأمین.. 68

2-2-7-4 منافع گمرک الکترونیکی برای بازرگانان: 68

2-2-7-5 منافع گمرک الکترونیکی برای ادارات: 69

2-2-8 چالش های اجرای گمرک الکترونیکی در ایران. 71

2-2-8-1 فقدان زیرساخت های فنی.. 71

2-2-8-2 عدم یکپارچگی سیستم ها 72

2-2-8-3 فقدان زیرساخت های مالی.. 72

2-2-8-4 فقدان زیرساخت های قانونی.. 73

2-2-8-5 فقدان زیرساخت های منابع انسانی.. 73

2-2-9 راهکارهای غلبه بر چالش ها 73

2-2-10 برنامه تحقق گمرک الکترونیکی.. 74

2-2-11 پروژه های اصلاح نظام گمرکی در راستای طرح تحول اقتصادی دولت... 77

2-2-12 گمرک بندرانزلی و خدمات آن. 81

بخش سوم: استراتژی صادرات

2-3-1 تعریف صادرات... 85

2-3-2 اهمیت صادرات... 85

2-3-3 انواع صادرات... 86

2-3-4 استراتژی توسعه صادرات... 87

2-3-5 ضرورت تدوین استراتژی اصولی صادرات... 88

2-3-6 عوامل مؤثر بر استراتژی صادرات... 89

2-3-7 مزایای استراتژی توسعه صادرات... 92

2-3-8 توسعه و موانع صادرات... 93

بخش چهارم: پیشینه تحقیق

2-4-1 پیشینه ی پژوهش... 96

فصل سوم: روش تحقیق

3-1 مقدمه. 100

3-2 روش تحقیق.. 101

3-3 جامعه آماری.. 101

3-4 حجم نمونه و روش نمونه گیری.. 102

3-5 ابزار گردآوری داده ها 102

3-6 پرسشنامه. 102

3-7 روایی پرسشنامه. 103

3-8 پایایی پرسشنامه. 103

3-9 آزمون های آماری.. 103

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها و یافته های تحقیق

4-1 مقدمه. 105

4-2 توصیف داده های تحقیق. 106

4-2-1 توصیف متغیرهای جمعیت شناختی تحقیق.. 106

4-2-2 توصیف متغیرهای تحقیق.. 110

4-3 تحلیل داده های تحقیق.. 115

4-4 آزمون فریدمن.. 120

4-5 آزمون رگرسیون چندگانه. 121

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1 مقدمه. 123

5-2 بحث در نتایج توصیفی داده های تحقیق.. 124

5-3 بحث در نتایج داده های تحقیق.. 124

5-4 نتیجه گیری.. 126

5-5 محدودیت های پژوهش... 126

5-5-1 محدودیت های در اختیار محقق.. 126

5-5-2 محدودیت های خارج از اختیار محقق.. 126

5-6 پیشنهادهای تحقیق.. 127

5-6-1 پیشنهادهای تحقیق بر اساس نتایج به دست آمده 127

5-6-2 پیشنهاد برای محققان آتی.. 128

پیوست های تحقیق

ضمایم

منابع